„TOBIE POLSKO” NA GROBIE ŚP. ADAMA OLCZAKA
wtorek, 24-09-2024
We wtorek, 24 września 2024 r., na cmentarzu prawosławnym przy ul. Ogrodowej w Łodzi odbyła się uroczystość oznaczenia grobu śp. Adama Olczaka, uczestnika III Powstania Śląskiego znakiem „Tobie Polsko”, współorganizowana przez IPN Oddział w Łodzi i Katowicach.
W uroczystości udział wzięli przedstawiciele władz samorządowych, wojewódzkich i miejskich, obecne były dzieci i młodzież z łódzkich szkół: ze Szkoły Podstawowej im. Powstańców Śląskich, 33 Liceum Ogólnokształcącego im. Armii Krajowej oraz z klasy mundurowej Akademickiego Liceum Ogólnokształcącego w Łodzi oraz rodzina śp. Adama Olczaka. Poczet sztandarowy oraz posterunek honorowy przy grobie wystawiła 9. Łódzka Brygada Wojsk Obrony Terytorialnej. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi reprezentowała dr Joanna Żelazko. Z katowickiego oddziału IPN w uroczystości udział wzięli naczelnik Jan Kwaśniewicz oraz Danuta Mikoda z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa, którzy opowiedzieli o idei akcji wyróżniania powstańczych grobów oraz przedstawili biogram śp. Adama Olczaka.
W intencji bohatera uroczystości modlitwy odmówili: ks. ppłk. Tomasz Krawczyk z rzymskokatolickiej parafii wojskowej p,w. św Jerzego oraz ks. mitrat Eugeniusz Fiedorczuk z prawosławnej parafii ps. św. Aleksandra Newskiego w Łodzi.
- Gromadzimy się dzisiaj na cmentarzu prawosławnym w Łodzi, aby z dumą powiedzieć: „Cześć i chwała bohaterom!”. Tak, trzeba mocno powiedzieć: nie byłoby II Rzeczypospolitej w jej ostatecznym kształcie, gdyby nie determinacja, odwaga, bohaterstwo, ale i dziesięciolecia pracy tych wszystkich, dzięki którym Śląsk został przywrócony Rzeczypospolitej po ponad 120 latach zaborów - powiedział ks. ppłk Tomasz Krawczyk. Ks. kapelan powiedział, że oddając dziś wspólnie hołd uczestnikom Powstań Śląskich i modląc się w ich intencji, pragniemy dziękować Bogu za ofiarę ich życia i miłości do Ojczyzny. - Tobie, Wszechmogący Boże polecamy poległych i zmarłych Powstańców Śląskich, którzy ofiarą swojej krwi potwierdzili swoją miłość dla naszej Ojczyzny. Prosimy, przyjmij do chwały zbawionych śp. Adama Olczaka, uczestnika III Powstania Śląskiego. Spraw, abyśmy nigdy nie zwątpili, że obrona wolności i godności każdego człowieka jest możliwa. Wspieraj nas, abyśmy wzorem Powstańców Śląskich ze szlachetnym uporem trwali przy Tobie i wartościach wyszytych na wojskowych sztandarach: „Bóg, Honor, Ojczyzna”. Udziel nam daru pokoju, zgody i solidarności, abyśmy umieli zawsze zło dobrem zwyciężać - powiedział ks. ppłk Krawczyk.
Śp. Adam Olczak urodził się 18 września 1901 r. w rodzinie Józefa i Katarzyny. W 1921 r. brał udział w III powstaniu śląskim. Za udział w walce niepodległościowej został odznaczony Śląskim Krzyżem Powstańczym (20 kwietnia 1983 r.) oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (10 września 1980 r.). Zmarł 2 kwietnia 1983 r.
Akcja oznaczania grobów znakiem pamięci opracowanym przez Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach rozpoczęła się 5 lipca 2021 r. w dzień setnej rocznicy zakończenia III powstania śląskiego. Wykonany z porcelany nagrobnej znak pamięci „Tobie Polsko” ma formę proporczyka o wymiarach ok. 20 cm x 8 cm. Umieszczono na nim inwokację „Tobie Polsko”, pod którą znajduje się wizerunek orła otoczonego datami powstań, a poniżej napisy „Grób Powstańca Śląskiego” i „Instytut Pamięci Narodowej”. Wzorowany jest na sztandarze powstańczym „Tobie Polsko” powstałym na początku 1920 r. w pracowni przy redakcji „Katolika” w Bytomiu, obecnie znajdującym się w zbiorach Muzeum Czynu Powstańczego w Górze Św. Anny. Instytucja w swoim zbiorach posiada także fotografię z wydarzenia upamiętniającego rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja i przedstawiającego pochód mieszkańców wsi Osiek (pow. strzelecki, woj. opolskie) z tymże sztandarem niesionym przez A. Szulca do Rozmierzy. Uroczyści te obchodzono na całym Górnym Śląsku w niedzielę 2 maja 1920 r. i były to pierwsze legalne obchody tej rocznicy na tym terenie. Dzięki postanowieniom artykułu 88. Traktatu Wersalskiego o przeprowadzeniu plebiscytu, dla zapewnienia jego bezstronności, w lutym 1920 r. obszar plebiscytowy wyłączono z państwa niemieckiego i poddano kontroli wojsk alianckich, a pełnię władzy przejęła na nim Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa Górnego Śląska z gen. Henri Le Rondem na czele. Umożliwiło to Polakom legalne demonstrowanie swoich dążeń i używanie symboli narodowych.
Ks. ppłk Tomasz Krawczyk
foto: Jacek Trajdos (IPN Łódź)
